Ritueel slachten: Vlaams verbod, Nederlands convenant
In achtergronden door Roemer van Oordt op 05-07-2017 | 15:45
Door: Roemer van Oordt
Na een nagenoeg unanieme stemming in het parlement is vanaf 2019 in Vlaanderen het zogenoemde onverdoofd slachten ook op religieuze gronden verboden. Een grote overwinning voor de Vlaamse minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) en vooral voor Dierenwelzijnsorganisatie GAIA, die al 22 jaar strijdt vóór dit verbod.
In Nederland werd vanochtend bij Economische Zaken door het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK), het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) en de Vereniging van Slachterijen en Vleesverwerkende Bedrijven (VSV) een aangescherpt convenant met de staatssecretaris ondertekend. De sjechieta en halal-slacht zonder verdoving vooraf blijft in Nederland onder onderling overeengekomen, strenge voorwaarden mogelijk. Die voorwaarden zijn er op gericht het dierenwelzijn te verbeteren.
Het Vlaamse verbod houdt in dat door het gebruik van de methode met elektrische narcose ervoor wordt gezorgd dat het dier niet dood is als het geslacht wordt en eventueel na enkele minuten weer bij bewustzijn kan raken, maar tot die tijd wel volledig ongevoelig is voor pijn. Uitzonderingen op deze regel blijven voorlopig kalveren en runderen, omdat de elektrische narcose voor dat formaat dieren niet altijd of volledig effectief is. Aan die technologie wordt hard gewerkt.
Na jarenlang getouwtrek bleek bemiddelaar Piet Vanthemsche in staat met een door middel van dialoog tot stand gekomen rapport het verzet bij een deel van de religieuze organisaties te doorbreken. De Moslimexecutieve, tot op zekere hoogte vergelijkbaar met het Nederlandse Contactorgaan Moslims en Overheid, liet al weten de inhoud van het rapport te respecteren. De Joodse gemeenschap voelt zich daarentegen in de woorden van opperrabbijn Kornfeld ‘collateral damage van een agenda om de moslimgemeenschap te treffen’. Er is in zijn optiek geen rekening gehouden met Joodse bezwaren. Hij kondigde niet nader gedefinieerde actie aan.
Discussie in Nederland
In Nederland wordt op dit dossier ook al lang een felle strijd gevoerd tussen voor- en tegenstanders. In 2008 diende Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren een wetsvoorstel in dat moest leiden tot een algeheel verbod op onbedwelmd (ritueel) slachten. Dit voorstel werd in 2011 door een grote meerderheid van de Tweede Kamer in Nederland aangenomen. Het voorgenomen verbod leidde tot een stormvloed aan protesten. Joodse en islamitische organisaties en personen voeren een stevige lobby omdat volgens hun religie alleen het zonder verdoving slachten van een dier koosjer of halal is. Veel Nederlandse joden en moslims zagen het voorgenomen verbod dan ook als een wezenlijke inperking van hun godsdienstvrijheid en kregen daarbij vooral steun van de christelijke partijen.
Er volgden vele bijeenkomsten, debatten en ingezonden stukken, waarin wetenschappelijke studies elkaar doorlopend tegenspraken en waarbij joodse en islamitische organisaties vaak gezamenlijk optrokken. Door de kracht - óók van de argumentatie - van deze lobby werd het wetsvoorstel op 19 juni 2012 door de Eerste Kamer verworpen. Alleen de Partij voor de Dieren, PVV, 50Plus en OSF stemden voor; GroenLinks stemde verdeeld. Sindsdien is het polderen
Polderen met een convenant
Het convenant dat vanochtend werd ondertekend is daarvan het voorlopige eindresultaat. Over een eerdere versie uit 2012 zei toenmalig staatssecretaris Bleker: “Ik vind het een van de grootste verdiensten van dit kabinet dat wij er in een periode waarin de verdraagzaamheid rond religie en minderheden onder druk stond in zijn geslaagd een evenwicht te vinden tussen de vrijheid van godsdienst en de verbetering van dierenwelzijn”.
Negatieve rapporten van Bureau Risicobeoordeling en Onderzoeksprogrammering (BuRO) van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) uit 2015 en 2016 over de uitvoeringspraktijk, waren voor de Partij voor de Dieren aanleiding om het in hun ogen boterzachte convenant ter discussie te stellen en te werken aan een nieuw wetsvoorstel voor een definitief verbod. Recent onderzoek naar de praktijk in een aantal slachthuizen leert dat betere en intensieve inspectie terecht zijn opgenomen in de nieuwe overeenkomst.
Uitgangspunt van het verse convenant is nog steeds dat dieren die binnen 40 seconden na de halsnede niet bewusteloos zijn, alsnog worden verdoofd. Nieuw is dat het bewustzijn op basis van een dreigreflex en een pijnprikkel (cornea- en geïnduceerde ooglidreflex) wordt vastgesteld door een religieus opgeleide voorsnijder. Uit onderzoek blijkt echter dat vrijwel alle schapen en geiten onder deze voorwaarden binnen 40 seconden het bewustzijn hebben verloren. Bij runderen gaat het om 80 tot 85%.
Voor de overgrote meerderheid van de moslimgemeenschap is dat een acceptabel compromis. Voor consumptie door de joodse gemeenschap zal het vlees van dieren die alsnog verdoofd worden afgekeurd als koosjer product, maar zegt van Dam in zijn brief aan de Tweede Kamer: “De VSV heeft mij echter laten weten dat deze dieren allemaal als onbedwelmd aangesneden halal een bestemming kunnen krijgen”.
Al eerder was vastgesteld dat de rituele slacht alleen wordt toegestaan voor binnenlands gebruik. Naast meer en beter toezicht wil Van Dam verkoopcijfers en slachtcijfers van slachterijen zien, om aan de hand daarvan een maximaal aantal ritueel te slachten dieren vast te stellen. Van Dam wil ook graag dat de VSV een soort apart label van slachtwijze aanbrengt, om vermenging van ritueel geslacht en verdoofd geslacht vlees te voorkomen. Aangezien de VSV daar van af lijkt te zien zal Van Dam dit nu waarschijnlijk wettelijk gaan regelen. Het convenant wordt geborgd via een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB).
Felle reacties op (mogelijk) verbod
De felle reacties vanuit Joods-Vlaanderen op het verbod zijn niet verrassend. De religieuze regels rondom de sjechieta-slacht zijn nauwer en strenger omschreven dan die voor het halal-slachten bij moslims. Als reactie op de eerste concepttekst voor het convenant van Bleeker liet opperrabijn Ralbag in 2012 al weten ‘Nederland voor orthodoxe joden geen geschikt woonland meer te vinden’. En over het wetsvoorstel van de Partij voor de Dieren schreef de als kritisch bekendstaande blogger Maarten Jan Hijmans:
“Ik ben haast nooit onder de indruk van al het lawaai van Joodse kant, van christelijke partijen en het CIDI over toenemend antisemitisme in Nederland…. Maar dit is van een andere orde. Hier wordt een methode die al 400 jaar in Nederland is gepraktiseerd, als onderdeel van de zogenoemde Nederlandse tolerantie, een methode die voor een - het zij toegegeven kleine - groep enorme consequenties heeft, in een klap buiten de wet geplaatst. Dat gebeurt op instigatie van een klein partijtje dat - in plaats van werkelijk dierenleed als de bio-industrie aan te pakken - hier een kans ziet om te scoren. En het gebeurt op aanvechtbare wetenschappelijke gronden en zonder acht te slaan op de grondwet.”
Zoveel is duidelijk. Het laatste woord over ritueel slachten is in Nederland nog niet gesproken.
Roemer van Oordt is redacteur van Republiek Allochtonie
Meer over riueel slachten op dit blog: hier
Volg Republiek Allochtonië op twitter of like ons op facebook. Waardeert u ons vrijwilligerswerk? U kunt het laten blijken door ons te steunen.
Meer over achtergrond, halal, koosjer, maarten jan hijmans, onbedwelmd, onverdoofd, ritueel slachten, roemer van oordt.
